Prebiotici i posebno probiotici postaju sve popularniji i poznatiji pojmovi u današnje vreme, posebno s porastom prevalencije gastro-intestinalnih poremećaja i pridruženih medicinskih stanja koji su sve učestaliji u modernom dobu. Posledice pandemije gojaznosti, nekretanja i posledični metabolički poremećaji su dominantan uzrok takvom stanju. Kad govorimo o tim proizvodima, mnoge ljude sličnost u nazivima zbunjuje i/ili upotrebljavaju izraze pre-/probiotik nasumice. Iako su povezani ulogama, imaju veoma različite uloge u probavnom traktu i telu domaćina generalno.
✔Prebiotici su nesvarljiva vlakna koja se mogu fermentisati u debelom crevu pomoću bakterija u našem probavnom traktu, dakle oni su hrana za probiotičke kulture odnosno kolonije živih bakterija koje nastanjuju naša creva
✔Probiotici kao proizvod bi trebalo biti živi mikroorganizmi, koji se inače prirodno nalaze u nekim namirnicama (kefir, kiseli kupus, meso…), ili se dodaju drugim proizvodima koji tada mogu imati blagotvorne učinke na telo.
Upravo te definicije nas uvode u potencijalni problem kad pričamo o određenim tipovima suplemenata.
Da li su probiotički proizvodi na policama apoteka živi, tj. da li su živi sojevi bakterija preživeli proizvodnju tog proizvoda, transport i vreme na policama do konzumacije kupca? Da li je na njihovo stanje uticala temperatura kojoj su izloženi u procesu proizvodnje, pakovanja i transporta? Takođe, da li nakon konzumacije završavaju tamo gde to želimo tj. gde odrađuju „posao“ za nas?
Ova je problematika tema modernih istraživanja, za sad postoje tek preliminarna istraživanja koje idu u prilog probiotičkih dodataka ishrani, ali za sada nisu iscrpna niti potvrdno zaključena. Ono što za sad znamo se može sumirati u tablici:
|
PROBIOTIK |
PREBIOTIK |
|
Živi organizam |
Hrana za živi organizam |
|
Može umreti usled temperature, vremena, uslova, pripreme proizvoda |
Nije podložan promenama uslijed temperature, vremena, pripreme proizvoda |
|
Iskoristi se „prerano“, u želucu i tankom crevu |
Doseže ciljano debelo crevo |
Potencijalnih problema sa probiotičkim dodacima ishrani kod prebiotika nema. Prebiotici su definisani kao supstance čija konzumacija rezultira specifičnim promenama u sastavu i/ili aktivnosti crevne mikrobiote, čime se pozitivno utiče na dobrobit i zdravlje organizma domaćina.
Kad su u pitanju zdravstvene prednosti konzumacije prebiotika, one zavise od promena u mikrobioti organizma domaćina i njihovim metabolitima. Neke od generalnih zdravstvenih prednosti koje su povezane s prebioticima uključuju:
- poboljšanje stanja i zdravlja prisutnih bifidobakterija i laktobacila
- proizvodnja korisnih metabolita
- poboljšanje u apsorpciji i unosu minerala
- poboljšanje u fermentaciji proteina
- poboljšanje u riziku od nastanka alergija
- pozitivni učinci na propusnost barijere creva
- obrana imunog sistema i potencijalna zaštita od raka debelog creva
- poboljšanje nivoa glukoze u krvi i insulinskog profila
Obično, kad pričamo o prehrambenim namirnicama, povezujemo prebiotike s hranom koja sadrži vlakna, poput pasulja, pšenice i određenog voća i povrća. Specifični primeri dobro proučenih prebiotika koji se koriste u industriji suplemenata i ishrani uključuju inulin, galakto-oligosaharide i rezistentni skrob.
Kakvo je stanje u spomenutoj populaciji modernog doba? Znamo da je danas većina ljudi u ishrani daleko ispod preporučenog unosa vlakana dnevno (25-35 g; žene-muškarci). Stoga je savet da bi uvek trebalo krenuti u analizu ishrane i od tog parametra, jer ćete imati velike koristi od prebiotičkih i ne-prebiotičkih svojstava vlakana eventualno prisutnih u vašoj hrani i/ili dodacima ishrani.
Raznolika ishrana bogata raznovrsnim voćem, povrćem, celovitim žitaricama i mahunarkama će verovatno osigurati dovoljno prebiotika za podršku crevima i opštem zdravlju. Ako pak, na dnevnoj bazi, redovno ne konzumirate dovoljne količine tih namirnica, svakako preporučujemo suplementaciju kvalitetnim prebiotičkim vlaknima.